Phương pháp canh tác Điều hữu cơ

Nông nghiệp hữu cơ – Một phương pháp phối hợp toàn diện

“Nông nghiệp hữu cơ là hệ thống đồng bộ hướng tới thực hiện các quá trình với kết quả bảo đảm hệ sinh thái bền vững, thực phẩm an toàn, dinh dưỡng tốt, nhân đạo với động vật và công bằng xã hội, không sử dụng các hóa chất nông nghiệp tổng hợp và các chất sinh trưởng phi hữu cơ, tạo điều kiện cho sự chuyển hóa khép kín trong hệ canh tác, chỉ được sử dụng các nguồn hiện có trong nông trại và các vật tư theo tiêu chuẩn của quy trình sản xuất.”

Nông nghiệp thông thường tập trung vào mục tiêu là đạt được năng suất tối đa của cây trồng cụ thể nào đó. Nó dựa trên quan niệm giản đơn là: Năng suất cây trồng được tăng lên bởi các đầu vào dinh dưỡng và nó bị giảm xuống do sâu bệnh hại và cỏ dại, vì thế chúng cần phải bị tiêu diệt. Nông nghiệp hữu cơ là một phương pháp canh tác phối hợp toàn diện: Bên cạnh mục tiêu sản xuất hàng hóa chất lượng cao, một mục tiêu quan trọng không thể bỏ qua là bảo toàn nguồn dinh dưỡng tự nhiên trong đất, nguồn nước sạch và tính đa dạng sinh học phong phú. Nghệ thuật trong canh tác hữu cơ đó là việc sử dụng tốt nhất các nguyên tắc và tiến trình sinh thái. Nông dân hữu cơ có thể học được rất nhiều từ việc nghiên cứu các mối tương tác giữa các yếu tố khác nhau trong hệ sinh thái tự nhiên.

Canh tác hữu cơ cố gắng làm việc nhiều với thiên nhiên tới mức có thể. Canh tác hữu cơ có thể ứng dụng trong sản xuất cây trồng và động vật nuôi để tạo dựng nền móng vững chắc cho sự sống của con người cũng như cho môi trường tự nhiên xung quanh.

Hiểu được vấn đề này, từ khi thành lập dự án năm 2017 BioValley cùng với Truecoop đưa ra một chương trình canh tác hữu cơ toàn diện nhất và phổ biến cho những người nông dân thực hiện.

Hướng phát triển cho Điều hữu cơ tỉnh Ninh Thuận.

Phần lớn nông dân ở Ninh Thuận chưa chú ý các khâu kỹ thuật, thiếu đầu tư, đa phần là sản xuất thâm canh nên cây điều ra hoa lai rai, không tập trung, chủ yếu phụ thuộc vào thời tiết, do đó năng suất không cao, chất lượng hạt điều giảm, lợi nhuận thu được thấp.

Hiểu được vấn đề khó khăn của người nông dân, HTX Truecoop hướng dẫn cách tăng năng suất, chất lượng và lợi nhuận thông qua việc tập huấn hàng năm. Truecoop hướng dẫn chăm sóc đúng kỹ thuật, tỉa cành, tạo tán; trồng xen, tăng sự đa dạng sinh học; khuyến khích nông dân không sử dụng các loại phân bón hóa học, thuốc diệt cỏ độc hại, thay vào đó tăng cường sử dụng các vật liệu đầu vào hữu cơ, áp dụng quản lý cỏ dại, dịch bệnh theo phương pháp hữu cơ.

HTX Truecoop tập huấn nông dân canh tác sản xuất Điều theo tiêu chuẩn hữu cơ

Nông dân thực hiện trồng xen canh điều và dứa

1. Phương pháp cắt cành, tạo tán:

Điều là cây ưa sáng, chỉ những cành mọc bên ngoài tán, trực tiếp nhận được ánh sáng mặt trời thì mới cho hoa và cho trái (gọi là cành hữu hiệu). Còn những cành mọc trong tán, không nhận được ánh sáng mặt trời, những cành vượt, cành sâu bệnh thì không có khả năng ra trái (gọi là cành vô hiệu). Các cành này hấp thu phân bón nhưng không cho trái. Mặt khác, vườn điều không được cắt cành, tạo tán, làm cho vườn cây rậm rạp, ẩm thấp, rất dễ phát sinh các sâu bệnh hại.

Thực tế chứng minh, thông qua chương trình phát động nông dân đồng loạt cắt cành, tỉa thưa, tạo tán cho cây điều rất nhiều hộ trên các địa phương đã mạnh dạn tỉa thưa vườn điều, chặt bỏ 20-30% số cây trên vườn (những cây quá dày, ít cho trái) nhưng năng suất không giảm mà lại tăng tương ứng. Như vậy, năng suất điều không phụ thuộc vào số cây trên vườn và số cành trên cây, mà phụ thuộc vào độ thông thoáng trong vườn, đảm bảo khoảng cách giữa 2 tán cây liền kề phải cách nhau 1-1,2m, giúp cây nhận được nhiều ánh sáng, chồi cây khỏe mạnh, tăng khả năng ra hoa, đậu quả. Việc tỉa cành, tạo tán đối với vườn điều kinh doanh bắt buộc phải tỉa cành tạo tán 2 đợt/năm.

Đợt 1: Được tiến hành ngay sau vụ thu hoạch kết thúc, khoảng tháng 6, tháng 7 dương lịch (trước khi cây phát đợt lá mới). Thời điểm này tiến hành tỉa mạnh (kết hợp tỉa thưa nếu mật độ dày): tỉa bỏ những cành chạm mặt đất, cành nằm phía trong tán, bị che bóng, cành bị sâu bệnh, cành vượt, cành giao tán (cắt tán rời nhau 1-1,5m).

Đợt 2: Được tiến hành vào tháng 8, tháng 9 hàng năm. Lần này chỉ cắt tỉa vệ sinh (cắt tỉa cành nhỏ nằm trong tán, bị che bóng, cành sâu bệnh, cành vượt), tuyệt đối không tỉa cành có kích thước lớn, cây chảy nhựa, ảnh hưởng ra hoa đậu quả.

Vườn Điều sau khi cắt cành,tạo tán

Phương pháp tỉa cành tạo tán: Đối với cành lớn, nông dân phải dùng cưa mini cắt tại vị trí cổ cành để vết cắt nhanh liền sẹo và không bị sâu bệnh tấn công vào vết cắt. Tuyệt đối không dùng dao chặt, làm cho vết chặt không liền sẹo, dẫn đến sâu bệnh tấn công hoặc mọc nhiều chồi non vô hiệu tại đoạn cành còn chừa lại.

Sau khi tỉa xong, tiến hành vệ sinh vườn, thu gom cành nhánh xếp thành luống theo đường đồng mức để cản nước, chống xói mòn và gia tăng chất mùn cho đất sau khi hoai mục.

2.Tăng cường bổ sung các đầu vào hữu cơ

Ở Ninh Thuận, phần lớn cây điều được trồng trên các vùng đất dốc, thường bị rửa trôi và xói mòn cao. Do đó việc bón phân hữu cơ nhằm tăng cường độ bùn trong đất có vai trò rất quan trọng trong sản xuất điều theo hướng nông nghiệp hữu cơ bền vững.

Phân hữu cơ: tận dụng tối đa nguồn phân sẵn có tại địa phương như: phân gia súc, gia cầm chăn nuôi của nông dân, rơm rạ, cành lá để ủ phân hữu cơ bón cho các vườn điều trên các vùng đồi dốc. Quả điều sau khi tách hạt được vùi lấp xuống hố đào xung quanh gốc điều để trả lại một phần dinh dưỡng mà cây đã lấy từ đất. Hàng năm hay ít nhất 2 năm 1 lần, bón 5-10 kg phân chuồng ủ hoai cho mỗi cây điều vào đầu mùa mưa đợt 1. Bón phân hữu cơ vào rãnh đào ở phần đất cao, sâu 15-20cm, dài 2–3m sau đó lấp lại để tránh mưa cuốn trôi phân chuồng.

Ngoài ra HTX tập trung sử dụng tiền phúc lợi từ Organic & Fairtrade để hỗ trợ phân bón hữu cơ cho bà con nông dân.

Nông dân chăn thả gia súc tại vườn đề lấy phân

3. Cách phòng và trị sâu bệnh hại

Có nhiều loại sinh vật khác nhau trên vườn điều và không phải tất cả chúng đều là “sâu hại”; thực tế, nhiều côn trùng có thể có ích trong hệ sinh thái vườn điều. Các loại khác có thể chỉ là những vị khách của cây, đi qua và nghỉ lại trên cây hoặc đất, hoặc có thể là loại trung gian sống trên cây điều nhưng không ăn cây cũng như không gây ảnh hưởng đến quần thể sâu hại như thiên địch. Thậm chí, những con côn trùng ăn cây cũng không nhất thiết là “sâu hại”. vì mật độ của chúng không đủ lớn để phá hoại cây điều, do cây điều có khả năng tự đền bù một số thiệt hại không gây ảnh hưởng tới năng suất. Hơn nữa, côn trùng có thể là thức ăn hoặc là con chủ cho thiên địch ký sinh.

Đội ngũ Truecoop hướng dẫn nông dân cách quản lí sâu bệnh hại

4. Quản lí cỏ dại

Như chúng ta đã biết nguyên tắc làm việc cơ bản trong canh tác hữu cơ là cố gắng tránh các vấn đề phát sinh hơn là tìm cách cứu chữa chúng. Nguyên tắc này được áp dụng bình đẳng với việc quản lý cỏ dại. Quản lý cỏ dại tốt trong canh tác hữu cơ gồm việc tạo ra các điều kiện cản trở cỏ dại mọc không đúng thời điểm và không đúng chỗ mà sau này có thể trở thành vấn đề nghiêm trọng cho việc canh tác trồng điều. Giai đoạn nhạy cảm nhất của một cây điều cạnh tranh với cỏ dại là trong giai đoạn đầu phát triển. Cây con rất dễ bị tổn thương và để sinh trưởng tốt nó phụ thuộc rất nhiều vào việc cung cấp dinh dưỡng, ánh sáng và nước.

Nếu cây con phải cạnh tranh với cỏ dại trong giai đoạn này, cây điều có thể sinh trưởng kém khiến chúng dễ bị nhiễm sâu bệnh hơn. Cạnh tranh với cỏ dại trong giai đoạn canh tác sau này ít nguy hại hơn. Tuy nhiên, một số cỏ dại có thể gây khó khăn cho việc thu hoạch và làm giảm năng suất cây trồng. Vì thế, tận dụng nguồn lao động tại địa phương, phương pháp làm cỏ bằng thủ công (sử dụng cuốc hoặc máy phát cỏ) có thể áp dụng là một cách quan trọng nhất để ngăn ngừa cỏ dại phát triển. 

Đội ngũ kĩ sư Truecoop hướng dẫn Nông dân phát dọn cỏ dại

Thông qua tất cả hướng dẫn trên, Truecoop đang từng ngày định hướng cho bà con một lối canh tác tối ưu nhất khi áp dụng các phương pháp nổi bật của canh tác hữu cơ, kết hợp với những tập quán canh tác thuần tự nhiên của bà con để tạo ra hiệu quả tốt và tăng năng suất cây trồng.